اگر به قصد سفر و گردشگری ، طرف های خرم آباد رفته باشید حتما قلعه فلک الافلاک را دیده اید. این قلعه بسیار معروف و فوق العاده با شکوه اصلی ترین جاذبه گردشگری خرم آباد است. بسیاری از شهرهای ایران با یک اثر باستانی برجسته شناخته میشوند. شهر خرمآباد را نیز با قلعه فلکالافلاک میشناسند
این قلعه زیبا و دیدنی با 5300 متر مربع مساحت بر فراز تپهای در مرکز شهر خرم آباد، با چشم اندازهای فوقالعاده زیبا قرار گرفته است.
بر فراز تپه ای مشرف به شهر خرم آباد یکی از دیدنی های این شهر قرار داره که در طول تاریخ حکومت ها و رویدادهای تاریخی و حکومتی زیادی دیده. قلعه فلک الافلاک که با نام های قلعه دوازده برجی، دژ شاپور خواست و قلعه خرم آباد هم شناخته می شه در دوره ساسانیان بنا شده و کاربرد حکومتی و نظامی داشته. این قلعه از بخش های مختلفی تشکیل شده و کاربردهای متفاوتی پیدا کرده. این مجموعه نماد شهر و استان به شمار می ره و از تمام شهر قابل دیدنِ. از نکات قابل تامل در معماری بنای قلعه فلک الافلاک، وجود مسیرهای مخفی در ضلع جنوبی و فضاهای زیر زمینی در ضلع شمال و شرق بناست.
فلکالافلاک از سمت شرق و جنوبشرقی به رودخانه خرمآباد، از غرب به خیابان و محله دوازده برجی و از سمت شمال به خیابان فلکالافلاک محدود میشود. وسعت محوطه باستانی قلعه حدود 400×300 مترمربع است.
قلعه دارای 8 برج است، محیط کل آن 60/228 متر و بلندترین دیوار آن تا سطح تپه 5/22 متر میباشد. همچنین دارای دو صحن، 124 اتاق و 11 کفشکن در بین اتاقها است.
در شمال شرقی آن راهرویی ساخته شده که با 7 پله به محوطهای میرسد که چاه معروف قلعه در آن واقع شده. عمق این چاه تا انتهای تپه و تا چشمه زیر تپه میرسد.
در گذشته آب مورد نیاز ساکنین قلعه از این چاه تامین میشده است و از همین راهرو میتوان به پشتبام قلعه رسید و چشمانداز زیبای شهر را مشاهده کرد.
دور تا دور قلعه را پرتگاهی مخوف فرا گرفته که دارای پوشش گیاهی ست و راه ورود به فلک الافلاک را دشوارتر میکند. نام این قلعه به مفهوم آسمان نهم و بالاترین فلک است که به طور مجازی دست نیافتنی بودن آن را میرساند.
بنای نخستین فلک الافلاک ظاهراً مربوط به دوره ساسانی است؛ هرچند که برخی منابع، ساخت آن را به ز مان شجاع الدین خورشید؛ سر سلسله اتابکان لر در قرن چهارم هجری نسبت میدهند.
به گفته مردم منطقه و مدارک تحقیقی، بر وجود بارویی دولایه و خشتی با دروازه برج پیرامون بنای کنونی دلالت دارد. این باروی گرداگرد بنا بیشتر به سمت غرب گسترش داشته و از بقایای برجهای دوازدگانه آن، آثار دو برج در شمال غرب و جنوب شرق محوطه، اطراف قلعه قابل مشاهده است.
در ساخت قلعه از مصالحی چون خشت، آجر، سنگ و ملات استفاده شده است.
قلعه فلک الافلاک، پایداری و ماندگاری خود را در دورههای مختلف تاریخی، مرهون موقعیت ممتاز سوق الجیشی تپه فلک الافلاک در گلوگاه دره خرم آباد است.
از این رو بنای قلعه، آثار و نشانههای زیادی از تحولات معماری دوره های گوناگون را با خود به همراه دارد.
همچنین در بنای فلک الافلاک به راههای عبور و مرور شمال به جنوب و شرق به غرب توجه شده است که به نوعی مرکز ثقل مسیرهای دسترسی غرب کشور به شمار میآمده است.
قلعه فلک الافلاک پس از ثبت در فهرست آثار ملی کشور، موزه فلک الافلاک نام گرفته و شامل بخشهای مردم شناسی، هنرهای سنتی و باستانی شناسی میشود.
در تالار موزه مردمشناسی، عکسها و ماکتهای کوچک و بزرگ متعددی از شیوهها و رسوم گوناگون زندگی مردان و زنان عشایر و روستایی در منطقه لرستان به نمایش گذاشته شده است.
یکی از دیدنیهای موزه مردم شناسیی سنگ قبرهای اهالی منطقه است که با دیگر نواحی ایران تفاوت بنیادی دارند.